Cách Quấn Motor 3 Pha Đơn Giản Nhất, Sơ Đồ Quấn Động Cơ 3 Pha

Bạn là kỹ thuật viên điện dày dặn kinh nghiệm hay chỉ mới "nhập môn" nghề điện? Bạn đang "đau đầu" với việc sửa chữa motor 3 pha nhưng lại chỉ có nguồn điện 1 pha? Đừng lo lắng, bài viết này chính là "cứu cánh" cho bạn!

Với hướng dẫn chi tiết cùng hình ảnh minh họa sinh động, bạn sẽ dễ dàng thực hiện kỹ thuật quấn motor 3 pha thành 1 pha. Sách hướng dẫn này sẽ đồng hành cùng bạn từng bước, từ việc chuẩn bị dụng cụ, cách sử dụng máy đo điện, máy quấn dây, cho đến cách đấu nối motor an toàn và hiệu quả.

Bên cạnh đó, bài viết còn cung cấp cho bạn sơ đồ quấn dây motor 3 pha chi tiết, giúp bạn dễ dàng thực hiện thao tác một cách chính xác.

Bắt đầu hành trình "cải tiến" motor của bạn ngay hôm nay!

1. Khái niệm motor 3 pha 

Trước khi đi vào cụ thể cách quấn motor 3 pha, chúng ta hãy tìm hiểu đôi nét về motor 3 pha. Cấu tạo của motor điện 3 pha thông thường bao gồm 2 bộ phận chính, đó là stator và rotor. Trong đó, stator bao gồm 3 cuộn dây giống hệt nhau được đặt tại 3 vị trí nằm trên vòng tròn lệch nhau khoảng 120 độ để tạo ra từ trường quay. Còn rotor chính là khung dây dẫn có thể quay được dưới tác dụng của từ trường quay.

Sơ đồ cấu tạo của motor điện 3 pha gồm 2 bộ phận chính là stator và rotor

Để tăng hiệu quả hoạt động của động cơ, người ta thường ghép nhiều thanh kim loại chung với nhau thành 1 cái lồng có hình trụ (lồng sóc), mặt bên trên được tạo bởi nhiều thanh kim loại sắp xếp song song với nhau, bộ phận này thường được gọi tên là roto lồng sóc.

Nguyên lý hoạt động của động cơ 3 pha cũng tương tự như động cơ điện xoay chiều AC. Tức là khi mắc động cơ vào trong mạng điện 3 pha, stato sẽ tạo ra từ trường quay làm cho rotor quay liên tục. Chuyển động quay đó cũng được trục máy truyền ra ngoài để có thể vận hành các máy móc, công cụ cũng như các cơ cấu để chuyển động khác.

Motor 3 pha chuyển thành 1 pha hoạt động tốt nhất trong trường hợp bạn đã có động cơ 3 pha. Trong khi đó, nguồn điện cung cấp chỉ có nguồn 1 pha, bạn có thể đấu động cơ 3 pha vào mạng lưới điện gia đình 220V. 

Trên thực tế, động cơ điện 3 pha có thể làm việc tốt nhất ở lưới 1 pha giống như động cơ điện 1 pha. Đồng thời, khi sử dụng tụ điện mở máy cho động cơ có thể đạt đến khoảng 80% công suất định mức. 

Tuy nhiên, loại động cơ này người ta thường áp dụng đối với động cơ 3 pha có công suất nhỏ dưới 2KW. Khi đó mỗi động cơ cũng cần phải chọn lựa ngay 1 sơ đồ quấn dây và trị số của tụ điện cho phù hợp với động cơ.

Video dây chuyền sản xuất động cơ điện

2. Cách quấn motor 3 pha như thế nào nhanh gọn nhất?

Bây giờ chúng ta hãy cùng đi vào chi tiết cụ thể các bước quấn dây cho động cơ điện 3 pha nhé:

Bước 1: Làm khuôn

Tính chu vi của khuôn quấn dây

Gia công khuôn quấn dây dựa vào kích thước cụ thể của chu vi khuôn đã được tính.

Bước 2: Lót cách điện cho bộ dây. Lót cách điện miệng rãnh (phần bìa úp), cách điện cho thân rãnh, nêm chèn cách điện và cuối cùng là cách điện đầu bối dây. Trong đó:

• Nêm chèn cách điện bằng các vật liệu thường được làm bằng tre hay là gỗ phíp, có vai trò quan trọng trong việc tăng cường cách điện và tăng  độ bền cơ cho bối dây.
• Cách điện rãnh và cách điện phần miệng rãnh thường được làm bằng chất liệu giấy cách điện có độ dày khoảng chừng 0,2 mm, với kích thước phải phù hợp với kích thước của phần rãnh Stator.
• Cách điện ở đầu các bối dây thường được sử dụng giấy cách điện với độ dày khoảng 0,1mm.

Trong quá trình quấn dây, các bạn phải đảm bảo lớp lót cách điện giữa các cáp pha. Vật liệu dùng để lót cách điện phải đảm bảo có được độ cách điện an toàn, bền bỉ với thời gian và đặc biệt còn có khả năng chống chịu các tác động của môi trường, chẳng hạn như nhiệt độ, độ ẩm,…

Bước 3: Quấn dây lên trên khuôn

Việc quấn dây lên trên của khuôn phải đảm bảo rằng người quấn có chuyên môn kỹ thuật cao, tính nết có sự tỉ mỉ và cẩn thận theo các thao tác sau:

• Quấn thử một bối dây, sau đó tiến hành lồng trực tiếp bối dây vào trong rãnh stato rồi điều chỉnh giúp cho phù hợp với phần khuôn đã tạo.
• Tiến hành quấn hết các bối dây còn lại.
• Quấn các vòng dây sao cho song song và đều nhau, không nên để chúng chồng chéo lên nhau.
• Nếu phải nối dây thì cần phải đảm bảo là các mối nối đều được đặt ở vị trí đầu dây. Mối nối phải được hàn chì một cách cố định và được cách điện bằng ống gen.

Bước 4: Lồng dây vào trong rãnh

Trước khi lồng dây, các bạn phải chú ý quan sát vỏ động cơ để có thể đưa đầu dây về phía có lỗ hổng để dây có thể luồn ra luồn vào, đồng thời đấu vào hộp đấu dây của động cơ.

Đặt cạnh bối dây vào trong phần rãnh theo thứ tự.

Lần lượt gạt từng sợi dây đi qua khe rãnh vào nằm gọn trong các lớp giấy cách điện.

Giữ các cạnh sao cho thẳng rồi dùng dao để đẩy từ từ từng sợi dây vào bên trong rãnh Stato.

Dùng tay để đẩy cách điện trong miệng rãnh vào rãnh.

Nắn 2 đầu của bối dây để có thể tạo ra không gian rộng cho việc lồng ghép các bối dây còn lại.

Bước 5: Lót giấy cách điện giữa các nhóm bối dây 

Cắt và lót lớp giấy cách điện vào giữa các nhóm của bối dây phía ngoài rãnh để có thể phân lớp các nhóm bối dây ở giữa của các pha vào với nhau.

Bước 6: Đấu dây điện

Đấu liên kết các nhóm của bối dây, tại chỗ nối liên kết thì bạn phải được lồng ống gen giúp cách điện.

Dùng dây điện có chất liệu mềm nhiều sợi với 2 màu khác nhau để tiến hành nối các đầu dây ra.

Bước 7: Đai dây

Hai đầu dây của Stato được nắn tròn đều và cũng đủ rộng để có thể đưa roto vào một cách dễ dàng.

Tiến hành đai dây tại các vị trí có sự giao nhau của 2 nhóm bối dây.

Bước 8: Kiểm tra bộ dây

Đây là bước cuối cùng mà bạn cần chú ý vì trong quá trình quấn dây của động cơ điện 3 pha, để đảm bảo cho động cơ có độ an toàn và vận hành theo đúng những nguyên lý hoạt động vốn có của nó.

3. Sơ đồ quấn dây motor 3 pha

Trong thực tế, động cơ điện 3 pha thường được kết nối theo 2 cách chủ yếu đó là kết nối sao và kết nối tam giác. Do đó, để đơn giản hóa việc chuyển đổi động cơ 3 pha sử dụng lưới điện 1 pha, chúng ta sẽ chỉ cần 1 tụ điện thường trực cùng với động cơ 3 pha để giúp cho nó hoạt động với điện áp 1 pha. Cụ thể cách đảo chiều quay động cơ, công thức ước tính, tính toán điện dung của tụ điện thích hợp như dưới đây:

a) Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối có hình tam giác

Chúng ta cần phải lắp đặt tụ điện với kết nối tam giác tương tự như hình vẽ dưới đây:

Động cơ đấu nối có hình tam giác

Ký tự * –> thay đổi kết nối giữa đầu nối sao của tụ điện cho phép đảo chiều quay của động cơ.

b) Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối hình sao

Chúng ta cần phải lắp đặt tụ điện với kết nối đường dây theo hình sao như hình vẽ dưới đây. Chú ý là ý tự * trong sơ đồ thể hiện sự thay đổi kết nối giữa đầu nối sao của tụ điện cho phép có thể đảo chiều quay của động cơ.

Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối hình sao

c) Cách lựa chọn tụ điện thường trực cho động cơ

Điều này tương đối quan trọng với động cơ, vì nếu chúng ta chọn tụ điện có điện dung không phù hợp, có nghĩa là quá thấp hay quá cao thì sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc của động cơ, thậm chí còn có thể làm cháy cuộn dây của động cơ.

Dưới đây là bảng tham khảo các giá trị điện dung của tụ điện mà bạn có thể lựa chọn cho động cơ của mình. Nhưng cũng cần chú ý rằng chúng ta phải xem xét kỹ điện áp làm việc của motor cũng như điện áp kết nối để tránh tình trạng làm hư hỏng động cơ hay tác động đến bản thân tụ điện.

Bảng tham khảo các giá trị điện dung của tụ điện

Cách quấn motor 3 pha thành 1 pha trong trường hợp này:

Bước 1: Tính điện dung của tụ điện làm việc theo công thức dưới đây:

Trong đó:

Ipha đm là dòng điện định mức của động cơ, UL là điện áp nguồn 1 pha mà động cơ sẽ hoạt động khi đấu 3 pha thành 1 pha, k là hệ số tính toán, k phụ thuộc vào từng sơ đồ đấu dây cụ thể:

• Sơ đồ hình 1: k = 4800
• Sơ đồ hình 2: k = 2800
• Sơ đồ hình 3: k = 1600
• Sơ đồ hình 4: k = 2740

Bước 2: Tính điện áp của tụ điện làm việc theo công thức: UC > 1.5 UL

Bước 3: Tính điện dung của tụ điện khởi động theo công thức: Ckđ =(2-3) CLV

d) Tính trị số tụ điện dựa vào kinh nghiệm

Với những động cơ vận hành ở điện lưới 220V thì cứ 1kw, bạn phải có CLV= 65 mF. Ví dụ 1: Động cơ 3pha 220/ 380V, 0,6kw đấu lại chuyển sang 1 pha 220V thì phải dùng tụ điện có điện dung là: CLV = 70x 0,6 = 39 mF
Ckđ =(2-3) CLV = (78-117)mF

Ví dụ 2: Một động cơ 3 pha có công suất 1kw chạy bằng điện áp 220/ 380V dòng điện 4.2/ 2.4A. Hãy đấu lại để tiến hành sử dụng ở mạng 1 pha 220V.

Giải:

Nếu theo kinh nghiệm: CLV = 65 mF Ckđ =(2-3) CLV = (130-195)mF

Hai tụ này chính là tụ dầu nên ta có Uc > 380V

Theo công thức, ta có thể lựa chọn sơ đồ:

• Với hình 1 thì bạn có thể lựa chọn như sau:

• Với hình 3 thì tính theo công thức:

Video motor 3 pha

4. Hướng dẫn an toàn khi quấn motor 3 pha:

• Đảm bảo nguồn điện đã được tắt hoàn toàn trước khi bắt đầu thao tác.
• Sử dụng găng tay, kìm, tua vít phù hợp để đảm bảo an toàn.
• Mang kính bảo hộ để bảo vệ mắt khỏi bụi bẩn và các mảnh vụn kim loại.
• Làm việc trong môi trường thông thoáng, tránh xa các nguồn nhiệt và hóa chất nguy hiểm.
• Chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như tia lửa điện, tiếng nổ, v.v.
• Ngắt nguồn điện ngay lập tức nếu xảy ra bất kỳ sự cố nào.

5. Cách xử lý các lỗi thường gặp khi quấn motor:

• Motor không quay: Kiểm tra lại các kết nối dây điện, đảm bảo các cuộn dây được quấn đúng cách và tụ điện có giá trị phù hợp.
• Motor quay yếu: Kiểm tra lại điện áp nguồn, đảm bảo motor được bôi trơn đầy đủ và các cuộn dây không bị chập cháy.
• Motor phát ra tiếng ồn lớn: Kiểm tra lại độ cân bằng của rotor, đảm bảo các khe hở giữa rotor và stator không quá lớn.

6. So sánh ưu điểm và nhược điểm của các phương pháp quấn motor:

• Phương pháp quấn một lớp: Ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện; nhược điểm là hiệu suất thấp, motor dễ bị nóng.
• Phương pháp quấn hai lớp: Ưu điểm là hiệu suất cao, motor ít bị nóng; nhược điểm là phức tạp, khó thực hiện.
• Phương pháp quấn phân tầng: Ưu điểm là hiệu suất cao, motor ít bị rung; nhược điểm là phức tạp, tốn nhiều thời gian.

7. Giới thiệu các loại tụ điện phù hợp cho motor 3 pha:

• Tụ điện khởi động: Dùng để tạo ra mô-men quay ban đầu cho motor.
• Tụ điện làm việc: Dùng để duy trì tốc độ quay của motor.
• Tụ điện chạy liên tục: Dùng để cải thiện hiệu suất và giảm tiếng ồn của motor.

8. Tìm kiếm và lựa chọn địa chỉ sửa chữa motor uy tín:

• Tham khảo ý kiến của người thân, bạn bè hoặc các chuyên gia điện máy.
• Tìm kiếm trên internet các địa chỉ sửa chữa motor uy tín.
• Đọc các đánh giá của khách hàng về các địa chỉ sửa chữa motor.
• Liên hệ với các địa chỉ sửa chữa motor để được tư vấn và báo giá.

Kết luận:

Quấn motor 3 pha thành 1 pha là một kỹ thuật hữu ích giúp bạn sử dụng motor 3 pha với nguồn điện 1 pha. Bài viết này đã cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách thực hiện kỹ thuật này, bao gồm các bước thực hiện, các vấn đề cần lưu ý và các tài liệu tham khảo hữu ích.

Tuy nhiên, việc quấn motor 3 pha thành 1 pha đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận và kiến thức chuyên môn nhất định. Do đó, nếu bạn không có kinh nghiệm thực tế, bạn nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia điện máy hoặc lựa chọn các dịch vụ sửa chữa motor uy tín để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Nguyên Lý Hoạt Động Và Kỹ Thuật Quấn Dây Động Cơ Điện Vạn Năng
• Motor Điện 3 Pha Xuất Khẩu Châu Âu, Cấu Tạo, Ký Hiệu, Tiêu Chuẩn Thiết Kế
• Giá Motor 3 Pha Hitachi Toshiba Mitsubishi Nhật, ABB, Siemens Đức, Giá Quấn Lại Motor Toàn Quốc
• Biến Tần Điều Khiển Tốc Độ Motor 3 Pha, Lợi Ích, Khái Niệm
• Động Cơ Parma, Thương Hiệu Bán Chạy Nhất Việt Nam, Quy Mô Tập Đoàn
• Cách Đấu Điện Motor 1 Pha, Đấu tụ, Đảo Chiều Tùy Ý